NAK
keuringsdienst in de polder met wereldwijde impact
Als polderondernemer heb je de NAK-auto’s vast al eens zien rijden, maar misschien weet je niet precies wat deze organisatie, gevestigd aan de Randweg, doet. Algemeen directeur Jan Duijsens legt het uit: ‘Wij zijn de keurings- en toezichtsdienst voor Nederlands zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen. We controleren het vermeerderingsmateriaal van granen, grassen en aardappelen om de kwaliteit van het Nederlandse product te bewaken, borgen en bevorderen.’ Goed om te weten: een pootaardappel is niet bedoeld om te eten, maar om meer aardappelen mee te telen. Hoewel de NAK vaak in één adem wordt genoemd met aardappelen, keurt de NAK ook zaaizaden. ‘Tachtig procent van het werk gaat om pootaardappelen. De werkzaamheden zijn in de basis bij beide gewassen hetzelfde’, zegt operationeel directeur Nancy Rietbroek. ‘Het verschil zit vooral in het volume en het aantal bedrijven dat we controleren.’
Nancy Rietbroek, operationeel directeur NAK & Jan Duijsens, lgemeen directeur NAK
Wereldberoemd blauw label
In de negentiende eeuw waren er al initiatieven om de kwaliteit van zaden en pootaardappelen te controleren. De wortels van de NAK liggen in 1932. Bijna een eeuw later speelt de NAK nog steeds een cruciale rol. De organisatie werkt landelijk, maar heeft haar hoofdkantoor in Emmeloord en een proef- en controlebedrijf in Tollebeek. Daar worden onder andere monsters uitgepoot en getest om de laboratoriumresultaten te bevestigen en nieuwe rassen te onderzoeken. Nancy: ‘In de Noordoostpolder wordt van oudsher veel pootgoed geteeld. De bodem is er zeer geschikt voor, net als in Friesland en Groningen. Dankzij veredeling zijn aardappelen steeds beter bestand geraakt tegen ziektes en schimmels.
Ons blauwe certificaat is wereldberoemd in de internationale aardappel- en zaaizaadwereld
Sterke aardappelen zijn heel belangrijk voor de mondiale voedselzekerheid. Direct na de Tweede Wereldoorlog waren aardappelen zelfs een belangrijk ruilmiddel. De sector heeft zich sterk ontwikkeld tot wat het nu is: een wereldspeler.’ Dat blijkt geen overdrijving, want zestig procent van de wereldhandel in pootgoed komt van Nederlandse bodem. Daarvan gaat een derde naar Europa en een derde daarbuiten. Daarmee is het NAK-label een mondiaal begrip. Jan: ‘Ons blauwe certificaat is wereldberoemd in de internationale aardappel- en zaaizaadwereld. Het staat op zakken en containers die de hele wereld overgaan. Je zou kunnen zeggen dat 800 miljoen mensen aardappelen eten die ooit hier hun start hebben gehad.’
Onafhankelijk en van waarde
De NAK is een zelfstandige stichting die werkt onder de overheid. Onafhankelijkheid is daarbij essentieel. ‘Wij hebben geen commercieel belang’, benadrukt Nancy, ‘maar telers en handelaren profiteren wél van ons werk. Niet alleen door onze controles, maar met onze kennis en expertise adviseren we ook de overheid en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit in de ontwikkeling van beleid.’ Met de komst van Jan en Nancy in 2023 is de NAK een nieuwe weg ingeslagen. Het NAK-certificaat wordt daarbij nog meer naar voren geschoven als onderscheidende waarde. Jan: ‘Ons certificaat is een keurmerk voor de kwaliteit en gezondheid van het Nederlandse zaaizaad en pootgoed. Daar vertrouwen telers, handelaren en afnemers wereldwijd op.’ De kennis van de NAK wordt internationaal ook gewaardeerd bij bijvoorbeeld het ontwikkelen en opzetten van keuringssystemen. ‘We zijn van waarde voor de overheid en de sector. Die waardevolle rol benadrukken we nu meer. Er werken 250 medewerkers bij de NAK en in het nacontroleseizoen komen daar 80 keurmeesters bij. Elke medewerker is van onschatbare waarde om onze doelen te bereiken.’ Met de nieuwe koers heeft het logo een kleine opfrisbeurt gekregen. ‘We wilden meer zichtbaarheid creëren, maar de herkenbaarheid van de blauwe bol moest blijven’, vertelt Nancy. ‘Met een subtiele aanpassing is dat gelukt.’
De kracht van mensen en kennis
Jaarlijks controleren 80 keurmeesters 40.000 hectare aardappelvelden en 14.000 hectare zaaizaadpercelen. ‘Het is en blijft mensenwerk’, zegt Jan. ‘Een keurmeester moet jarenlange ervaring hebben om de verschillen tussen rassen te herkennen. Elk jaar is weer anders en elk gewas reageert anders. Wij zijn enorm trots op die opgebouwde kennis en expertise.’ Naast keurmeesters speelt ook de R&D-afdeling een belangrijke rol. Die volgt internationale trends, signaleert nieuwe ziektes en ontwikkelt nieuwe testen. Nancy: ‘Met de uitdagingen van nu, zoals klimaatverandering en beperkingen in gewasbescherming, moeten we vooruitkijken. R&D vertaalt de gegevens naar toekomstbestendige oplossingen.’ Wat hopen Jan en Nancy dat ondernemers in de Noordoostpolder na het lezen meenemen over de NAK? ‘Dat we in Nederland, en zeker hier in de polder, iets bijzonders hebben’, zegt Jan. ‘We dragen bij aan voedselzekerheid en aan een eerlijke handel. Het keuringssysteem is bijna honderd jaar oud en staat nog steeds als een huis.’ Nancy vult aan: ‘De sector is vaak bescheiden, wijzelf ook. Maar er gebeuren prachtige dingen. Daar mogen we best trotser op zijn en dat ook laten zien. Mijn tip aan ondernemers: laat zien wat je doet. Het is meer dan de moeite waard.’
FACTS & FIGURES
- NAK keurt jaarlijks 1 miljard kilo pootgoed en 40 miljoen kilo zaden
- Jaarlijks onderzoek van ruim 30.000 monsters op o.a. virussen en bacteriën
- 250 medewerkers en 80 extra in het nacontroleseizoen
- www.nak.nl